Pankreasın hücrelerinde başlayan, genellikle hızlı yayılan bir kanser türüdür. Sindirim enzimleri ve hormonlar üreten pankreasın hücrelerinde kontrolsüz büyüme olur. Pankreas kanseri erken evrede belirtiler göstermediği için ileri aşamalarda teşhis edilir. Karın ve sırt ağrısı, iştah kaybı, kilo kaybı ve sarılık belirtileri arasındadır. Erken teşhis zordur ve tedavi, genellikle cerrahi, kemoterapi ve radyoterapiyi içerir.
Pankreas Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Pankreas kanseri büyüdükçe çevresindeki organ ve sinirlere baskı yaparak ağrıya neden olabilir. Bu ağrılar genellikle karnın üst kısmında başlayıp sırta doğru yayılır. Ağrının özelliği otururken veya yemek yedikten sonra artmasıdır, gece uyurken sıklıkla rahatsız edici hale gelir. Sindirim sistemi etkilenmeye başladığında iştah azalabilir. Metabolizmayı da etkileyerek ani ve hızla kilo kaybına yol açabilir. Bu, vücutta kanser hücrelerinin hızlı çoğalması nedeniyle enerji harcamasının artmasından kaynaklanır.
Pankreas başında gelişen tümörler, safra kanalına baskı yaparak safra akışını engelleyebilir. Bu durum, ciltte ve gözlerin beyaz kısımlarında sararmaya, dışkının açık renkli olmasına ve idrarın koyulaşmasına neden olur. Ayrıca kaşıntı da görülebilir. Mide ve ince bağırsağı etkileyerek bulantıya yol açabilir. Tümör mide çıkışını engelleyerek yiyeceklerin sindirim sisteminde ilerlemesini zorlaştırır. Bu durum da kusmaya neden olabilir.
Pankreas, sindirim enzimlerini üretir, bu nedenle kanser varlığında bu enzimlerin üretimi azalabilir. Bu durum yağlı, kötü kokulu ve açık renkli dışkıya neden olabilir. Sindirim sorunları, özellikle yüksek yağlı gıdaların sindiriminde güçlük, mide rahatsızlığı ve şişkinlik olarak görülebilir. Pankreas, kan şekerini düzenleyen insülin hormonunu üretir. Kanser bu süreci etkileyebilir, bazı hastalarda diyabet benzeri semptomlar ortaya çıkabilir. Diyabetin ani başlaması veya kötüleşmesi, kanserle ilgili olabilir.
Pankreas kanseri, vücudun enerji depolarını tüketir. Hastalar sık sık kendilerini yorgun, güçsüz ve enerjisiz hissedebilirler. Bu belirti, metabolizmanın kanserle mücadele sürecinde zorlanmasından kaynaklanır. Bu belirtilerin herhangi bir kombinasyonunun ortaya çıkması durumunda doktora danışmak önemlidir. Hızlı ilerleyebileceği için erken tanı, tedavi seçeneklerini ve hastalığın gidişatını önemli ölçüde etkileyebilir.
Pankreas Kanseri Neden Olur?
Ailede pankreas kanseri öyküsü olması, kalıtsal gen mutasyonları nedeniyle riski artırır. Sigara içmek, en önemli risk faktörlerinden biridir. Sigara dumanındaki kimyasal maddeler, pankreasa zarar vererek kanser oluşumunu tetikleyebilir. Genellikle 45 yaş üstü kişilerde görülür. Ayrıca erkeklerde kadınlara göre daha sık görülme eğilimindedir. Yüksek yağ oranı içeren, işlenmiş ve sağlıksız besinlerle beslenmek, riski artırabilir. Diyabet, riski yükseltebilir. Ayrıca pankreas kanseri diyabete yol açabilir veya mevcut diyabet semptomlarını ağırlaştırabilir. Bu faktörler riski artıran unsurlar arasında yer almakta; ancak herkes için aynı derecede risk taşımayabilir.
Pankreas Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Tümör belirteçleri olan CA 19-9 ve CEA gibi proteinlerin kandaki seviyelerinin artmasıyla anlaşılır. Ancak kan testleri tek başına pankreas kanseri teşhisinde yeterli değildir. Ultrasonografi, karında şüpheli bir kitle olup olmadığını görmek için kullanılır. Bilgisayarlı tomografi, tümörün boyutunu ve diğer organlara yayılıp yayılmadığını değerlendirmek için detaylı görüntüler sunar. Manyetik rezonans görüntüleme, pankreas dokusunun net bir görüntüsünü almak için kullanılır. Endoskopik ultrason, pankreasa daha yakından bakmayı sağlar. EUS, pankreasa yakın organlardan örnek almak için de kullanılabilir.
Görüntüleme yöntemleri ile birlikte, kesin tanı koymak amacıyla biyopsi yapılır. İğne biyopsisi yoluyla alınan örnekler, mikroskop altında incelenir. ERCP, pankreas ve safra yollarında bir tıkanıklık olup olmadığını görmek için kullanılır. Bu işlem sırasında küçük bir kamera yardımıyla görüntüleme sağlanır ve biyopsi alınabilir. Pozitron emisyon tomografisi, kanserin vücuda yayılma durumunu anlamak için kullanılır. Tümörlerin aktif olarak büyüdüğü bölgeleri gösterir. Bu teşhis yöntemlerinin kombinasyonu, pankreas kanseri evresini belirlemek için önemlidir.
Pankreas Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?
Pankreatikoduodenektomi, pankreasın başında yer alan tümörler için tercih edilir. Bu ameliyat, pankreasın bir kısmını, ince bağırsağın başlangıcını ve bazen midenin bir bölümünü içerir. Erken evre kanserlerde etkili bir tedavi yöntemidir. Distal pankreatektomi, pankreasın kuyruk kısmındaki tümörler için uygulanır ve dalak da alınabilir. Toplam pankreatektomi, pankreasın tamamının alındığı daha nadir bir cerrahi türüdür. Cerrahi yapılamayan hastalarda tümörü küçültmek ve semptomları azaltmak için radyasyon terapisi kullanılır.
Bu tedavi, pankreas kanseri hücrelerini yok etmek için yüksek enerjili ışınlar kullanır. Tümör hücrelerini öldürmek veya çoğalmalarını engellemek için ilaç tedavisi uygulanır. Genellikle cerrahi sonrası tekrarı önlemek veya cerrahi öncesi tümörü küçültmek için tercih edilir. En yaygın kullanılan kemoterapi ilaçları gemcitabin ve nab-paklitaksel gibi ajanlardır. Belirli genetik mutasyonları hedef alan tedaviler uygulanabilir. Örneğin, bazı hastalarda kullanılan erlotinib gibi ilaçlar kanserin büyümesini kontrol altına almaya yardımcı olur.
İmmünoterapi, bağışıklık sistemini güçlendirir. Kanser hücrelerine saldırmasını sağlar. Bu tedavi, daha çok belirli genetik profillere sahip hastalarda kullanılır. Semptomları hafifletmek, ağrıyı azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak için palyatif bakım seçenekleri uygulanır. Beslenme desteği, ağrı yönetimi ve psikolojik destek gibi tedavilerle hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Pankreas kanseri tedavisinde başarı oranları erken teşhisle artar. Bu nedenle hastalar risk faktörlerini kontrol etmeli ve doktor kontrollerini ihmal etmemelidir.
