Bağırsakların tamamen ya da kısmen kapanmasıdır. Gıda ve sıvı geçişi durur. Şişkinlik, karın ağrısı ve kusma görülür. Bağırsak tıkanıklığı nedenleri arasında tümör, fıtık ya da yapışıklık vardır. Acil müdahale gerekebilir. Tedavi cerrahi ya da ilaçla yapılabilir. Erken tanı hayati öneme sahiptir. Gecikme ciddi sonuçlara yol açabilir.
Bağırsak Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?
Ağrı genellikle aniden başlar ve şiddetlidir. Ağrı dalgalar halinde gelir çünkü bağırsaklar tıkanıklığı aşmaya çalışarak kasılır. Bağırsak tıkanıklığı nedeniyle bağırsaklarda gaz ve sıvı birikir. Bu da karında belirgin bir şişlik ve dolgunluk hissi oluşturur. Sindirilen yiyecekler ilerleyemez ve birikmeye başlar. Bu durum mide bulantısı ve kusmaya yol açar, özellikle üst bağırsaklarda tıkanıklık varsa kusma daha erken görülür. Tam bir tıkanıklık olduğunda kişi gaz çıkaramaz ve dışkı yapamaz. Bu durum bağırsakların tamamen bloke olduğunu gösterir ve acil müdahale gerektirir.
Tıkanıklık ilerledikçe karın dokunmaya karşı hassas hale gelir. Hafif bir dokunuş bile ağrıyı artırabilir. Başlangıçta bağırsaklar tıkanıklığı aşmaya çalıştığı için yüksek, çalkantılı sesler duyulabilir. Ancak ilerleyen saatlerde sesler azalır ya da tamamen kaybolur, bu ciddi bir duruma işaret eder. Bağırsaklarda ilerleme olmadığı için vücut yeni gıdaya ihtiyaç duymaz. Bu da belirgin iştahsızlığa yol açar. Kısmi tıkanıklıklarda bazen kişi ishal yaşayabilirken, tam tıkanıklıkta genellikle şiddetli kabızlık görülür. Tıkanıklık ciddi boyuta ulaştığında vücutta sıvı kaybı ve enfeksiyon riski artar. Bu da kalp atışını hızlandırır ve tansiyonu düşürebilir. Bağırsak tıkanıklığı vakalarına bağlı bir enfeksiyon gelişirse vücut ateşle yanıt verebilir. Bu durum acil müdahale gerektirir.
Bağırsak Tıkanıklığı Neden Olur?
Geçirilmiş karın ameliyatlarından sonra bağırsaklarda yapışıklıklar oluşabilir. Bu yapışıklıklar bağırsakların normal hareketini engelleyerek tıkanıklığa yol açabilir. En sık görülen nedenlerden biridir. Karın duvarındaki zayıf bölgelerden çıkan bağırsaklar fıtık kesesinde sıkışabilir. Bu durumda bağırsak içeriği ilerleyemez ve tıkanıklık oluşur. Acil müdahale gerektirebilir. Bağırsakta gelişen iyi huylu ya da kötü huylu tümörler, lümeni daraltarak gıda geçişini engelleyebilir. Bu durum ilerleyici bir bağırsak tıkanıklığı yaşanmasına neden olabilir. Bağırsağın kendi etrafında dönerek burulması sonucunda hem kan akımı kesilir hem de geçiş durur. Genellikle acil cerrahi gerektirir. Bağırsağın bir kısmı diğer bir kısmının içine teleskop gibi kayarak girer. Özellikle çocuklarda sık görülür ve ani karın ağrısı ile kendini gösterir.
Bağırsak kaslarının çalışmaması nedeniyle içerik ilerleyemez. Genellikle ameliyat sonrası ya da bazı ilaçlar ve hastalıklarla ilişkili gelişir. Özellikle çocuklarda oyuncak parçası gibi yabancı cisimlerin yutulması bağırsakta takılabilir. Bu durumun yaşanmasına neden olabilir. Crohn hastalığı gibi kronik inflamatuvar bağırsak hastalıkları zamanla darlıklara neden olur. Bu darlıklar tıkanıklığa yol açabilir. Bağırsak dışında büyüyen tümörler veya kistler bağırsaklara baskı yaparak tıkanıklığa neden olabilir. Özellikle kadınlarda yumurtalık kistleri bu duruma yol açabilir. Nadir olarak, safra taşları ya da sindirilmemiş büyük gıda parçaları bağırsağın dar yerlerinde tıkanıklık oluşturabilir. Bu duruma daha çok yaşlı bireylerde rastlanır.
Bağırsak Tıkanıklığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bağırsak tıkanıklığı vakalarında vücut, ciddi sıvı ve elektrolit kaybı yaşar. Bu nedenle tedavinin ilk adımı genellikle damar yoluyla sıvı ve elektrolit verilmesidir. Bu işlem, hastanın sıvı dengesini sağlar ve şok gibi ciddi durumların önüne geçer. Hastanın midesindeki gaz ve sıvıların boşaltılması amacıyla burnundan mideye ince bir tüp yerleştirilir. Bu tüp, mideyi rahatlatır, şişkinlik ve bulantıyı azaltır. Aynı zamanda bağırsaktaki basıncı düşürerek belirtileri hafifletir.
Bağırsaklar tamamen dinlenmeye bırakılır. Ağızdan hiçbir şey verilmez (aç bırakılır). Bu süreçte tüm beslenme ve sıvı ihtiyacı damardan karşılanır. Bu yöntem, özellikle mekanik olmayan tıkanıklıklarda (örneğin felç durumunda) etkili olabilir. Bazı durumlarda bağırsak hareketlerini düzenleyici ilaçlar verilir. Özellikle felç nedeniyle gelişen tıkanıklıklarda, bağırsak kaslarının çalışmasını uyarıcı ilaçlar kullanılabilir.
Ağrıyı ve bulantıyı azaltmak için de destekleyici ilaçlar verilir. Eğer bağırsak tıkanıklığı mekanik bir nedene bağlıysa (örneğin tümör, yapışıklık, fıtık), cerrahi müdahale gerekebilir. Ameliyat sırasında tıkanıklığa neden olan doku veya bölge çıkarılır, gerekirse bağırsak yeniden birleştirilir. Acil cerrahi, bağırsak delinmesi veya kangreni durumlarında hayat kurtarıcıdır. Özellikle kalın bağırsakta görülen kısmi tıkanmalarda, endoskopik olarak stent yerleştirilerek daralan bölge genişletilir. Bu yöntem genellikle ileri yaşta ve ameliyat riski yüksek hastalarda tercih edilir. Ateş, enfeksiyon veya ağrı gibi belirtileri kontrol altına almak için destekleyici tedavilere de başvurulur. Gerektiğinde antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Bu tür destekler, hastanın genel durumunu iyileştirmeye yöneliktir.
